Wednesday, April 25, 2007

MAR-KURIA (3)

Pagori ni Kuria

Niombah ni Kuria, sundut na paduahon

Anggo Bapa pakon Inangnami ondi, dob magodang do sidea tardidi. Hira riap tardidi do sidea pakon sin Raya na parlobei manjalo Ambilan Na Madear na ipadas marhitei parsikolahan (Sikolah Sending) naijia. Sidea in hataonkon sundut (generasi) na parlobei na jadi Kristen humbani halak Simalungun. Sidea in do hulanan parsadaan ni halak na porsaya na gabe Kuria na parlobei i Simalungun. Niombah ni sidea in ma sundut na paduahon. Goranon ma ‘niombah ni Kuria’ sundut na paduahon in.

Ongga do piga-piga hali martaringat Bapanami ondi pasal hasaparionni paima tardidi. Humbani tuturian ni in, dapot uhurhu do, domma porsaya ia bani Naibata humbani hadakdanakonnari, paima roh Ambilan Na Madear. Oppung Naibata do nini halak sapari manggoran Naibata. Sada dassa Naibata mangihuthon haporsayaon ni halak Simalungun sapari, na tang sigogohan, siparkuasa mangatasi haganupan kuasa. Hu bani Naibata do iparbilangkon anggo parah ma pandorun ni halak. Hansa gakni, panandaion ni sidea sapari bani Naibata, lang songon torang ni panandaion na jumpah humbani Ambilan Na Madear na binoan ni Sending.

Sompat do gan Bapanami ondi mangguruhon dihar pakon haguruon sapari. Bapani sandiri do gan guruni, ai ma Oppung Mariam Purba Sigumonrong, Anakboru (Kerajaan) Raya. Bani nombas parlobei humbahat do sidea rap mangguruhon dihar (pakon habotohon sapari). Dob salosei nombas na parlobei in, idilo ma gan use 3 halak sidea humbani na bahat nongkan laho pabagashon haguruonni. In ma nombas na paduahon. Dob salpu parguruan ni sidea na tolu halak in, idilo ma gan use Bapanami ondi, sahalaksi, mangguruhon bagei ni halobihon na legannari. Anggo nombas napatoluhon in, hu Dolog Simbolon ma gan ianan parguruanni. Sanggah na sahalaksi in ma ia mangguruhon naginoran ‘elmu allah’. Hunjianari ma gan dapotsi habotohon sonaha ase lehleh imbangni, ai ma marhitei na mangarepatkon jongjong Naibata ilobeini mandompakkan imbangni, mintor lehleh do imbangni on, lang saud mambahen parmaraan hu bani.

“Anggo domma nabotoh mambahen sonai, lang pala be loja diri mangimbang age ise pe, ai lang be dong uhurni mambahen parmaraan bendiri,” nini Bapa ondi.

Sompat do lobei tubuh sihol ni uhurhu mangguruhon habotohon sapari in. Jadi ningku ma:

“Mase ma lang ipodahkon ham habotohonmu ai bennami on?”

Balosni:”Ai lang habotohon sisonai do na dapot hita humbani Ambilan Na Madear? Ai nini do: ‘Anggo Naibata hasomanmu, ise ma imbangmu’. Ai ma ase dob roh Ambilan Na Madear, sisoya-soya mando ganup haguruon na huguruhon nahinan ondi.”

Ningku ma use:”Ai lang porlu pe namin hadiharon ai ipodahkon ham bennami?”

“Naguruhon hadiharon ase boi nasakahkon tenju-tenju ni halak. Naguruhon elmu hobal, ase ulang tolap bendiri pisou atap podang ni halak na sihol mambahen parmaraan bendiri. Anggo lang dong halak na sihol manenju diri, benaha guruonkon mansakahkon ai. Anggo lang dong halak na sihol managil diri, benaha guruonkon elmu hobal. Na porlu guruonkon, sonaha ase ulang dong halak na marsogam ni uhur bendiri, ase ulang roh uhurni halak mambahen parmaraan bendiri. Na porlu guruonkon, sonaha ase tong ihasomani Naibata diri,” nini mambalosi.

Lalab do mangapian ahu bani panadingkon ni Bapanami ondi bani habotohon hasaparion ni sidea in. Boi jumpahsi janah ihaporsayai na lobihan do na niguruhonni humbani Ambilan Na Madear marimbang habotohon sapariondi. Mangapian do ahu lang ongga taridah sima-sima ni haguruon saparini ondi bani pargoluhonni. Martorap ma hansa taridah, ai ma anggo tarsonggot ia, mintor taridah hadiharonni, gakni pugar tongkin, dob ai tarjolma ma ia, mulak ma pangabakni songon na so mambotoh hadiharon. Tapi anggo ‘elmu allah’ na dob ginuruhonni sapariondi, nini gati do ipakei, ipahombar hu bani haporsayaonni dob Kristen. Ai ma marhitei na mangarepatkon ihasomani Naibata ia mandompakkon sidompakkononni. Sonai ma gan ijia (1939), sanggah ipamasa i Pematangsiantar pesta pardingatan partubuh ni Ratu Wilhelmina, Raja Bulanda, ipakei ma ‘elmu allah’-ni on manlaosi piga-piga panjaga, mandipar hun ianan ni paruma hu ianan ni partuanon pakon parbapaon i lambung ni Asisten Residen. Sada pe lang gan panjaga atap Upas na manlanglangisi mandipar. Sanggah ijia ma gan marsangaja iparoh hun Raya sipasuman ni ‘pasukan kavaleri’ ni Tuan Rondahaim na tarbarita naijia hamunsuhonni mangimbang soridadu ni Bulanda. Marhuda ma sipasuman ni ‘kavaleri’ in hun Kampung BPM (na i lambung ni stasion kereta api), manlaosi Taman Bunga (Lapangan Merdeka sisonari) roh hu ianan pesta in i Tanoh Lapang Simarito (Lapangan Adam Malik sisonari). Lanjar ijia ma homa gan ipatortor buei anakboru i Tanoh Lapang Simarito, manortorhon tortor Ilah Bolon.1)

Age pe dong hinan do haporsayaon sisapari bani halak Simalungun, tapi dob roh janah ijalo Ambilan Na Madear, boi do itadingkon sidea haporsayaon sisapari ai, isolukkon haporsayaon si sonari, ai ma na nijalo ni sidea humbani Sending. Ai ma gakni deba halobihon ni Kristen Simalungun sundut na parlobei in marimbang sundut na paduahon.

Songon Pdt. J. Wismar Saragih ma pori, tardidi magodang do ia bani 1910 (hira-hira marumur 22 tahun). Sompat do lobei iguruhon habotohon na patut dong bani garama ni halak Simalungun sapari, songon parmaenan dorma, parkasih, manarang pakon manghaba-haba.2)

Tarsonai do Guru Jason Saragih, na tardidi magodang tahun 1911, sompat do iguruhon bagei ni haguruon sapari, songon elmu kebal, apung, kuat; sompat do ibohbohi (parsilihi) ia, janah ibere partahanan aji (racun).

Pasal parsilihi in, isuratkon Guru Jason do sonon: ‘Isuruh Inang mangalopi guru datu na margoran Jaurah hun Sibarou Kahean. Ia Jaurah ai marjambulan ganup, marsipuypuy do, jambekni pe ipaganjang do. Ipindohon Inang ase ibohbohi (parsilihi) ahu pakon membahen partahanan aji (racun).

Igana ma anak ni pisang sitabar saganjangku. Irahut ma sangkilsipilit, silanjuhang, hupi-hupi pakon loha-loha panrambas, mandaiskon bah, dayok pajom (birong) ipamasak sipitu dai, nitak sitolu rupa, boras binorna, rondang, pnl. Riap pakon pisang nigana ai inahkon bani anduri buruk-buruk.

Imangmangi ma bani tabas na ganjang. Ilambung diri ma tibal parsilihi ai layur saborngin. Patarni sogod itaruhkon ma parsilihi ai hu sirpang ni dalan.’

Sompat do guru dihar Guru Jason ia, mambuka galanggang. Sompat jadi mandur sanggah mamasar, ai ma sanggah mambaen dalan na manlaosi harajaon Raya (hun Panei laho hu Purba). Itadingkon do ganupan haguruon pakon horja na sangap in, ipindohon do ase ididi ia.3) Hataonkon ma tene, lang ipahamot be anak ni galuh sitabar gabe parsilihini, tapi Yesus do saudni parsilihini.

Gari Pdt. Dj. Petrus Purba tene, par Parba Saribu, na ipudi ni ari horjani mangalimkon Bibel hu bani sahap Simalungun, tardidi magodang do tahun 1936 sanggah marsikolah i Pamatang Siantar, hape nini Pandita ai do, hira-hira tahun 1916 do ia tubuh.4)

Anggo sundut na paduahon, songon ahu, lang sompat dong haporsayaon na legan sobali napinodahkon ni Ambilan Na Madear. Halani ai ma gakni bani na deba humbani sundut napduahon in, na sompat pabogei-bogei barita habetengon ni haguruon sapari ai, songon na pindah-pindah, angkap sihol ni uhurni mangguruhon use.

1) Tulang Umar Saragih Garingging ondi do na tangkas marbarita pasal horja parohkon sipasuman ni kavaleri ni Tuan Rondahaim in, isuratkon bani Sejarah Tuan Rondahaim, Raja Raya, nanipadas bani sada seminar na niadongkon ni halak Simalungun i Jakarta; dapot au sada humbani foto-copy ni nasinuratkon ni ai humbani Abang Saralen Purba ondi.

2) Pdt. J. Wismar Saragih, Memorial / Pardingatan humbani pargpluhon ni Pandita J. Wismar Saragih, ongga na kaluar sahap Indonesiani, kinalurahon ni BPK

3) Guru Jason Saragih, Riwayat Hidup Jason Saragih, dokumen nasinuratkon ni sandiri, lang ongga ikaluarhon halani sapponggol pe na soppat isuratkon. Isalin (iketik) helani na margoran B.A.S. ma in (Tg Morawa, 8 April 1963), copy-ni ibere bakku sada.

4) Pdt. Ch.E. Purba, STh (Editor), HamulianMu do Na Huhasiholi ale Jahowa, Autobigrafi & Biografi Pdt. Dj. Petrus Purba, Goluh pakon Parhorjaanni; Pematangsiantar 2004).

0 Comments:

Post a Comment

<< Home