Tuesday, April 24, 2007

MAR-KURIA (4)

Pagori ni Kuria

Pagori ni Kuria Sondiraya i Bandung

Tahun 1951, marsikolah ma ahu hu Medan, i SMP Nasrani na i Kampung Koling.. Rokkon Kak Sinta do ahu, ai ma hanami sikahanan niombah ni Bapanami. Ia Lawei Rasyiman Saragih Sumbayak, halahoan ni Kak Sinta on, domma Parhorja ni Kuria hinan i HKBP sanggah i Siantar pe sidea marhuta, horja Pegawai Negeri i Pertanian. Pindah do lobei sidea hu Tanjung Balai. Ijai pe gakni Parhorja ni Kuria do ia i Gereja Methodis. Dob pindah sidea hu Medan, Parhorja ni Kuria ma homa ia, ai domma dong parmingguan ni halak Simalungun i Medan.

Sanggah na rokkon sidea in ma ahu, hudingat i gereja ni HKBP Jl. Cokroaminoto do parmingguan ni halak Simalungun. Tahun 1952, dob jongjong HKBPSimalungun manjae hun HKBP, gabe sada Kuria ma parmingguan ni halak Simalungun in i HKBPS, na igoran ipudian ni ari Kuria Hang Tuah (halani tapak pargarejaanni i Jl Hang Tuah do dobni).

Hansi pe domma i Medan ahu, janah dihut marguru manaksihon haporsayaon i Medan, tapi parkuriaonku tong do mangihutkon parkuriaon ni Bapanami, ai ma i Pamatang Raya (use i Kuria Sondiraya, dob jongjong Kuria Sondiraya tahun 1952, manjae hun Kuria Pamatang Raya).

Ai ma ase i Kuria Sondiraya do ahu manaksihon haporsayaon hansi pe i Medan do ahu marguru manakasihon haporsayaon.

Tahun 1956 pindah ma use ahu hu Jakarta. Domma dong ijia parmingguan ni halak Simalungun i Jakarta, ai ma i Aula ni Sekolah Tinggi Theologia, Jl. Pagangsaan Timur. Ijia lape jongjong Kuria ni halak Simalungun i Jakarta. Ai tahun 1960 pe ase jongjong Kuria ni HKBPS i Jakarta, na igoran ipudian ni ari Kuria Cempaka Putih, halani i Cempaka Putih do ipajongjong garejani.

Age pe domma i Jakarta ahu marianan (humbani tahun 1956 das hu bani tahun 1960), anggo parkuriaonku tong do pagori ni Kuria Sondiraya. Hira sonai do ope ganup halak Simalungun na dob marianan i Jakarta ijia, parkuriaonni tong do i hutani hinan i Simalungun. Legan ma lobei na dob mandaftarhon dirini hu bani Kuria na dong i Jakarta (HKBP atap Kuria ni par Jakarta).

Dob marhajabuan ahu, marjabu uhur-uhur, pindah ma use ahu hu Bandung tahun 1960. Halani pagori ni Kuria Sondiraya pe ahu, i Kuria Sondiraya do itingtingkon na itoruh ni uhum ni Kuria ahu halani marjabu uhur-uhur.

Dob na marhajabuan in hanami, lang ongga marminggu be ahu, halani hubotoh domma marsalah ahu, manlanggar aturan ni Kuria. In homa, parugama Islam do parinangonku, sonaha ma boi ahu marminggu sahalak ahu. Hira jut hinan do uhurhu, sonaha ma holi parkuriaonnami, ai hot do haporsayaonku, lang anjai tundalhononku Jesus, lang anjai tundalhononku Kuria-Ni, hansi pe domma manlanggar aturan ni Kuria ahu.

Bani tahun 1961, lang piga dokah dob tubuh niombahnami sikahanan – hubahen ma goranni Desendi, hubuat humbani hata Inggris descend, na padonok pangarusionni pakon hata ‘hana’ (hu hasiangan) bani sahap Simalungun – roh ma hata ni Inang-i-rumahku:’Marminggu ma hita, bobahon ham ma ahu marminggu.’

Ipudi ni ari, gati do ituturiankon sonaha ase roh uhurni mangindohon ase hubobai ia marminggu. Nini, halani na borit-boritan do anggitanami on, merung homa. Anggo i huta igoran do ai halani na tarinum. Sompat do lobei gan tubuh sungkun-sungkun na borat ibagas uhurni, sonaha ma holi nani pori das matei niombahnami on, hu kuburan Kristen do atap hu kuburan Islam do isuanhon. Pingkiran sisonin ma gakni dalan ni Tuhan manogusi, ipatotap ma uhurhu ase gabe Kristen halani Kristen do halahoanni. Halani na sonai ai do homa mambahen hotop marsaksi ia:’Sedo Pa Sendi mangarahkon ahu marminggu. Gari ia sandiri lang ongga marminggu ijia dob rap hanami. Ahu do mangkatahon ase marminggu hanami. Halani ahu do use ase marminggu ia,’ nini. Sonai do tongon. Ia do use mangarahkon ase huulaki marminggu.

Sonai ma dalanni ase ipungkahkon hanami marminggu. Sompat do lobei pindah-pidah hanami memilih gareja parmingguannami. Ongga do hubobai hu HKBP. Lang hona bani pangahapnami mar-Kuria i HKBP in, halani ijia hira na marsipatuduh hadongonni do pagori ni Kuria ni HKBP Bandung marhitei omas-omas napinakeini hu parmingguan, hape hanami namasombuh do. Dob ai ilajou hanami do marminggu hu GPIB na i Jl. Wastukencana. Ijin pe hira hurang hona do pangahapnami, ai sanggah marminggu in do hansa rap hundul, dob ai mulak bei, hira lang dong naidah marsiseian. Hu GKI na i Kebon Jati pe ilajou hanami do Tapi halani bahatan halak Sina do pagorini hansi marsahap Indonesia do sidea marminggu, lang homa hona pangahapnami. Ai sonin salosei marminggu, marhata Sina ma sidea marsiseian, ise pe lang mangkawahkon hanami, ulang antara manisei. Dobni itodoh hanami ma hu Gereja Pasundan na i Kebon Jati, halani ijin, jenges tumang panisei ni Parhorja ni Kuria bennami, sonin ididah sidea dong roh na lape itandai sidea.

‘On pe ongga huidah nasiam,’ nini sahalak parinangon basar manisei hanami siluk kaluar minggu. Iagan hanami hinan do pagori ni Kuria in do hansa parinangon on. Dobni pe ase ibotoh hanami na Parhorja ni Kuria do parinangon on.

’Ijon ma nasiam tong marminggu, atene,” nini, mangarahkon hanami.

Lang piga dokah dob na ipungkahkon hanami marminggu i Gereja Pasundan in, hira patudu bai ma gakni ai, bani ujung ni tahun 1961, roh ma dilo-dilo ni Abang Saridin pakon Abang Saralen (ai ma hanami dalahi sikahanan pakon sipahidua niombah ni Bapanami) ase mulak hanami tongkin hu huta Sondiraya halani laho bahenon horja mambere namalum bani Bapa pakon Inangnami.

Sanggah na mulak in ma hanami (rap pakon sinrumahku, pakon sada niombahnami), manopoti ma ahu i Kuria Sondiraya. Tarjalo ma homa Inang-i-rumahku (tarjalo gabe parguru).

Sanggah na hu huta in ma homa tubuh niombahnami na paduahon. Ibahen Bapanami ma goranni Marim, hira na mambuat goran na padonok hu bani goran Mariam, goran ni Oppungnami.

Halani na maranggi etek in ma homa mambahen na parpudi Inang-i-rumahku mulak hu Bandung. Parlobei do ahu mulak, ase boi huulaki horjaku i Tata Usaha ni FIPIA (Fakultas Ilmu Pasti dan Ilmu Alam) Universitas Padjadjaran, ase boi huulaki kuliahku i Fakultas Hukum Universitas Padjadjaran.

Paima na mulak in Inang-i-rumahku, tarhundokah do ia iarahkon Kak Sinta tondok i rumahni i Jalan Sei Wampu, Medan. Gakni holong ateini paturutkon gaweini in dokah i huta rapkon Inangnami, longang-longang halani lape ibotoh sahap Simalungun.

Sanggah na i Medan in ma ia sai isuruh Kak Sinta ia marlajar doding Haleluya, dodingni pakon pangarusion hata Simalungunni. Maningon dapotsi sada doding sadari. Tiap bodari do sidea mambahen partonggoan etek-etek i rumah. Ai domma hasomalan ai i rumah ni Kak Sinta in. Hira in ma hataonkon parguruanni na parlobei, irik marlajar sahap Simalungun.

Dob mulak ia hu Bandung, napatugah ma bani Parhorja ni Kuria i Gereja Pasundan na dob tarjalo ia i Kuria Sondiraya. Napindohon ma ase idalani parguruan i Gereja Pasundan. Patudu bai ma homa gakni ai, dong ijia Penginjil Wanita (Evangelis Sukarela) ni Gereja Pasundan na sirsir roh siap minggu hu rumahnami i Cisitu, i lambung Simpang Dago nidokan, mambahen parguruan ni Inang-i-rumahnami, na so ingkat galaron ongkosni. Dob sungkup parguruanni, tardidi ma ia, rap pakon dua niombahnami, i Gereja Pasundan. Roh do Bapa pakon Inangnami sonai pakon piga-piga diha-diha hun Jakarta manghamalaskon pandidion ni sidea in.

Sanggah na laho tardidi in Inang-i-rumahku pakon dua niombahnami, roh do hata ni Parhorja Gereja Pasundan, patugahkon na boi do lanjar ibahen pamasu-masuon marhajabuan bennami. Mangihutkon aturan parkuriaon ni sidea, boi do ipadalan pamasu-masuon marhajabuan hu bani na sihol marhajabuan hansi pe domma tarlopus parlahou ni sidea, na dob dear angkula ni sinaboru. Asal ma isopotkon na dob tarlopus parlahou ni sidea. Hu bani partongah-jabuan na lape manjalo pasu-pasu marhajabuan pe, songon hanami ai, boi do ipadalan pamasu-masuon.

Pala do hupatangkas ijia bani Parhorja ni Gereja Pasundan in atap na maningon do padalanon pamasu-masuon marhajabuan bennami.

Balosni:’Lang maningon. Anggo isurahon nasiam, boi do ipadalan pamasu-masuon.’

‘Anggo sonai do, lang pala ipadalan pamasu-masuon marhajabuan bennami,’ ningku.

‘Mase lang pala?’ nini Parhorja on patangkashon.

Pondok do baloshu. Ningku:’Domma ijalo hanami pasu-pasu ni Naibata humbani mungkahni mardomu hanami martongah-jabu. Pori ipadalan pamasu-masuon marhajabuan bennami dob dua niombahnami, hira na iparnalang hanami na dob manjalo pasu-pasu do partongah-jabuonnami humbani Naibata sadokah ni on.’

‘Anggo sonai do nimu, lang pala mahua pori pe lang ipadalan pamasu-masuon marhajabuan nidokan ai,’ nini Parhorja on.

Sobali lappa nahuhatahon nongkan, dong ope lappa na legannari ibagas uhurhu, na lang pala huluarhon bani Parhoja on. Ai dob dapot ahu otik pangarusion pasal aturan hukum hun parkuliahan i Fakultas Hukum, na ginoran anak ni sapasang bapa pakon inang na martongah-jabu, ai ma na tinubuhkon dob sah partongah-jabuan ni sidea. Pori dong niombah ni sidea tinubuhkon paima sah partongah-jabuonni, igoran do in anak yang diakui, dong leganni otik humbani anak yang lahir dalam perkawinan. Dihut ma pangarusion aturan hukum in mambahen na hulembangi horja (acara formal) pamasu-masuon marhajabuan in. Ai boi do gabe tubuh pangarusion na lepak, hira sah ni parrumah-tanggaonnami mamungkah humbani pamasu-masuon in, pori saud ipadalan Gabe anak yang diakui hansa niombahnami sikahanan pakon sipahidua na dob dong paima pamasu-masuon in, pori saud ipamasa.

Domma homa dapot ahu hun parkuliahanku ijia aturan hukum na mardomu bani partongah-jabuonnami in. Ai ijia, sobali hukum nasional (tading-tadingan ni Hindia Belanda), dong do hukum adat.1) Halani halak Simalungun do ahu, hukum adat Simalungun do padalanonku bani partongah-jabuonku. Mangihutkon adat Simalungun, sah do partongah-jabuon ni na marlua-lua. Bani pagori ni Kuria i Simalungun pe, boi do manjalo paru-pasu marhajabuan na marlua-lua, asal ma palobei iboan (iluahon) hu rumah ni Sintua. Anggo mintor iboan do hu rumahni, hona ruhut paminsangon ma hun Kuria halan marjabu uhur-uhur. Sonin tarjalo mulak hu Kuria sidea na marjabu uhur-uhur in, ijalo Kuria ma partongah-jabuon ai. Ai ma ase sah ni partongah-jabuon ni na marlua-lua ai, mamungkah humbani panorang na iluahon ai. Songon ahu ai ma pori, mangihutkon hukum adat Simalungun, sonin huluahon hun Jakarta anjaha huboan hu ‘rumahku’ i Bandung, hunjianari ma sah ni partongah-jabuonku.2)


1) Ai tahun 1974 pe ase dong Undang-Undang Perakawinan (Nasional) , ai ma UU No. 1 Tahun 1974.

2) Bani tahun 2007, ai ma tahun marayak gok umurhu 70 tahun, sanggah manohu ahu hu hutaku, Sondiraya, hupadas do pandirianhin hu bani sahalak Parhorja ni Kuria Sondiraya halani martaringat ia na laho bahenon ni Kuria pamasu-pasuon hu bani partongah-jabuon ni pasangan bapa pakon inang na lape manjalo pasu-pasu marhajabuan. Somalni, na marjabu uhur-uhur hinan ma ai. Dob hubogei baritani na saud do ipamasa in hu bani mar-tolupuluh pasang, janah gabe tarbarita marhitei na ipatugah par-surat kabar, tarjuljul do uhurhu manangkasi aturan pasal in i GKPS. Gabe hubotoh ma, tahun 2005, ihadearhon Sinode Bolon GKPS do usul ni Majelis Pendeta ase igantih Peraturan Perkawinan na dob dong hinan. Bani peraturan na baru in, dong sada aturan na mangkatahon: Anggota Sidi GKPS yang belum pernah menerima pemberkatan perkawinan, boleh menerima pemberkatan perkawinan khusus dalam suatu kebaktian untuk itu. Liturgi pemberketan khusus ini diatur secara tersendiri oleh Majelis Pendeta (Pasal 9) . Halani domma sonai iaturhon, tarjalo uhur do ai. Gakni in ma deba tanda-tanda ni hamajuon nidokan. Hansa, na mambahen lalab marpanungkun uhurhu, ai ma halani hupabogei-bogei marbarita na dihut manaksihon horja in, liturgini tarmados do songon liturgi ni pamasu-masuon na somal. Ai gan, lang pitah pemberkatan perkawinan (khusus) tumang, tapi dihut do pakon peneguhan perkawinan. Mangihutkon pangarusionku, anggo dihut do peneguhan perkawinan, na mararti do ai, mamungkah humbani ari peneguhan in do sah partongah-jabuon ni sidea in. Lape sah na sadokah ni on. Hape deba sidea in dong do na domma marpahompu, dong na dob Sintua. Gakni namin, hunjon hujanan dearan do pitah pamasu-masuon (pemberkatan) tumang ma gelah, lang pala dihut peneguhan-ni.

0 Comments:

Post a Comment

<< Home